ساخت میلگرد

شامل چندین مرحله اصلی است که در کارخانه‌های فولادسازی انجام می‌شود. این مراحل شامل موارد زیر هستند:

1. استخراج و آماده‌سازی مواد اولیه

• ماده اصلی برای تولید میلگرد، سنگ آهن است که از معادن استخراج می‌شود.
• سنگ آهن به همراه آهک و کُک (نوعی زغال‌سنگ) وارد کوره بلند می‌شود تا آهن خام تولید شود.

2. ذوب و پالایش فولاد

• آهن خام در کوره‌های قوس الکتریکی یا کنورتورهای اکسیژنی ذوب می‌شود.
• برای بهبود کیفیت فولاد، ناخالصی‌ها حذف شده و عناصر آلیاژی مانند کربن، منگنز و سیلیسیم به آن اضافه می‌شوند.

3. ریخته‌گری مداوم (Billet Casting)

• فولاد مذاب درون قالب‌های خاص ریخته و به شکل بیلت (شمش فولادی) درمی‌آید.
• بیلت‌ها پس از سرد شدن به قطعات مناسب برش داده می‌شوند.

4. نورد گرم (Rolling Process)

• بیلت‌های فولادی در دمای بالا (حدود ۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد) در کوره‌های مخصوص گرم می‌شوند.
• سپس از میان مجموعه‌ای از غلتک‌ها عبور می‌کنند تا به قطر و شکل مورد نظر برسند.
• در این مرحله، آج‌های میلگرد نیز بر روی سطح آن ایجاد می‌شود تا اصطکاک بیشتری با بتن داشته باشد.

5. سرد کردن و عملیات حرارتی

• میلگردهای تولید شده به سرعت در آب یا هوا سرد می‌شوند تا خواص مکانیکی مطلوبی مانند استحکام و انعطاف‌پذیری پیدا کنند.
• برخی میلگردها تحت عملیات حرارتی مانند آبدیده شدن (Quenching) یا تمپرینگ (Tempering) قرار می‌گیرند تا مقاومت بهتری داشته باشند.

6. برش و بسته‌بندی

• میلگردها در طول‌های استاندارد (معمولاً ۱۲ متری) برش داده می‌شوند.
• سپس بسته‌بندی شده و برای توزیع به بازار آماده می‌شوند.

انواع میلگرد بر اساس روش تولید

1. میلگرد ساده – سطح صاف، بدون آج
2. میلگرد آجدار – دارای آج برای چسبندگی بهتر به بتن
3. میلگرد ترمکس (TMT) – تقویت‌شده با روش آبدهی و تمپرینگ

میلگردها نقش مهمی در استحکام سازه‌های بتنی دارند و انتخاب نوع مناسب آن بر اساس شرایط پروژه بسیار مهم است.

بهترین میلگرد فولاد

بهترین میلگرد از فولاد با ترکیب شیمیایی مناسب ساخته می‌شود که بسته به نوع و کاربرد، می‌تواند شامل عناصر مختلفی باشد. در ادامه، به مواد تشکیل‌دهنده و استانداردهای یک میلگرد باکیفیت اشاره می‌کنیم:

1. ترکیب شیمیایی مناسب برای میلگرد باکیفیت

میلگردهای مرغوب معمولاً از فولاد کم‌کربن یا کم‌آلیاژ تولید می‌شوند. ترکیب استاندارد شامل عناصر زیر است:

• کربن (C): بین 0.2 تا 0.5 درصد – تأثیر مستقیم بر استحکام و سختی دارد.
• سیلیسیم (Si): بین 0.2 تا 0.5 درصد – افزایش استحکام و کاهش شکنندگی.
• منگنز (Mn): بین 0.5 تا 1.5 درصد – بهبود خواص مکانیکی و افزایش مقاومت در برابر ضربه.
• فسفر (P) و گوگرد (S): کمتر از 0.05 درصد – مقادیر زیاد آن باعث شکنندگی فولاد می‌شود.
• کروم (Cr) و نیکل (Ni) (در برخی آلیاژها): افزایش مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی.

2. روش‌های بهبود کیفیت میلگرد

• نورد گرم (Hot Rolling): رایج‌ترین روش تولید که باعث افزایش استحکام میلگرد می‌شود.
• ترمکس (TMT – Thermo-Mechanical Treatment): میلگردهای تولیدشده با این روش، مقاومت بالاتری دارند و در برابر زلزله مناسب‌ترند.
• میلگردهای میکروآلیاژی (Micro-Alloyed Rebars): حاوی عناصر وانادیم و نیوبیوم برای بهبود خواص مکانیکی.

3. استانداردهای بهترین میلگرد

میلگردهای مرغوب باید مطابق با استانداردهای معتبر جهانی و داخلی باشند، از جمله:

• استاندارد ایران (ISIRI 3132) – انواع میلگرد A1، A2، A3 و A4
• استاندارد اروپا (BS 4449) – میلگردهای کلاس B500B و B500C
• استاندارد آمریکا (ASTM A615 و ASTM A706) – مخصوص سازه‌های مقاوم در برابر زلزله

4. بهترین نوع میلگرد برای کاربردهای مختلف

• برای ساختمان‌سازی: میلگرد آجدار A3 یا A4 با استحکام بالا
• برای مناطق زلزله‌خیز: میلگرد TMT یا A706 با انعطاف‌پذیری بالا
• برای محیط‌های مرطوب و خورنده: میلگرد فولاد زنگ‌نزن (Stainless Steel Rebar) یا میلگرد اپوکسی‌پوشش‌دار

بهترین میلگرد

بهترین میلگرد از فولاد کم‌کربن و کم‌آلیاژ با ترکیب دقیق عناصر ساخته می‌شود. برای انتخاب میلگرد مناسب، باید به استانداردها، روش تولید و شرایط محیطی پروژه توجه کرد.

تشخیص کیفیت میلگرد

تشخیص کیفیت میلگرد بسیار مهم است، زیرا میلگرد بی‌کیفیت می‌تواند مقاومت سازه را کاهش دهد و باعث خطرات جدی شود. برای اطمینان از کیفیت میلگرد، باید آن را از جنبه‌های مختلف بررسی کرد. در ادامه روش‌های تعیین کیفیت میلگرد توضیح داده شده است:

1. بررسی ظاهری میلگرد

🔹 یکنواختی سطحی: میلگرد نباید دارای ترک، شکستگی، زنگ‌زدگی شدید، یا حفره باشد.
🔹 یکنواختی آج‌ها: الگوی آج‌ها باید منظم، استاندارد و بدون سایش یا بریدگی باشد.
🔹 نشان استاندارد و حکاکی برند: روی میلگردهای باکیفیت، مشخصات کارخانه، نوع میلگرد و استاندارد آن حک می‌شود.

2. آزمایش‌های فیزیکی و مکانیکی

برای اطمینان از مقاومت و استحکام میلگرد، آزمایش‌های مختلفی انجام می‌شود:

✅ آزمایش کشش (Tensile Test):

• بررسی میزان مقاومت میلگرد در برابر کشیده شدن
• میلگردهای استاندارد معمولاً دارای استحکام تسلیم و استحکام نهایی مشخصی هستند.
• به عنوان مثال، میلگرد A3 (S400) باید مقاومت تسلیم حداقل 400 مگاپاسکال داشته باشد.

✅ آزمایش خمش (Bending Test):

• میلگرد باید بتواند بدون ترک‌خوردگی یا شکستگی تا زاویه مشخصی خم شود.
• میلگردهای مرغوب در برابر خم و باز شدن (رفت و برگشت) مقاوم هستند.

✅ آزمایش ضربه (Impact Test):

• بررسی میزان مقاومت میلگرد در برابر ضربه و شکنندگی در دماهای مختلف.
• مخصوصاً برای میلگردهای استفاده‌شده در مناطق سردسیر و زلزله‌خیز مهم است.

✅ آزمایش خستگی (Fatigue Test):

• بررسی مقاومت میلگرد در برابر تنش‌های مکرر و طولانی‌مدت.
• میلگردهای بی‌کیفیت زودتر دچار ترک و شکستگی می‌شوند.

3. آزمایش‌های شیمیایی

برای بررسی ترکیب مواد اولیه میلگرد، آن را در آزمایشگاه آنالیز شیمیایی می‌کنند:

🔹 تعیین درصد کربن (C): مقدار زیاد کربن باعث شکنندگی میلگرد می‌شود.
🔹 وجود عناصر آلیاژی: مانند سیلیسیم (Si)، منگنز (Mn) و گوگرد (S) بررسی می‌شود.
🔹 مقاومت در برابر خوردگی: میلگردهای ضدزنگ باید حاوی کروم (Cr) و نیکل (Ni) باشند.

4. بررسی وزن و ابعاد میلگرد

✅ وزن استاندارد:

• میلگرد باید طبق جدول استاندارد وزن داشته باشد.
• می‌توان وزن یک متر میلگرد را اندازه گرفت و با استاندارد مقایسه کرد.

✅ قطر واقعی میلگرد:

• با استفاده از کولیس، قطر میلگرد اندازه‌گیری می‌شود تا با سایز اسمی آن مطابقت داشته باشد.

5. آزمایش خوردگی و زنگ‌زدگی

🔹 میلگرد باکیفیت نباید دچار زنگ‌زدگی سطحی عمیق و پوسته‌شدگی باشد.
🔹 برای بررسی مقاومت در برابر خوردگی، آزمایش نمک‌پاشی (Salt Spray Test) روی میلگرد انجام می‌شود.

6. استفاده از دستگاه تشخیص استاندارد میلگرد

💡 برخی از آزمایشگاه‌ها از دستگاه اسپکتروفتومتر (Spectrometer) برای تعیین دقیق ترکیبات شیمیایی و درصد عناصر میلگرد استفاده می‌کنند.

7. بررسی گواهینامه و استانداردهای میلگرد

🔹 میلگردهای باکیفیت دارای گواهینامه آزمایشگاهی از تولیدکننده هستند که شامل:

• ترکیب شیمیایی
• مشخصات مکانیکی (مقاومت کششی، تسلیم، انعطاف‌پذیری)
• استاندارد تولید (ISIRI 3132، ASTM، DIN)

جمع‌بندی

✅ بهترین راه برای تشخیص میلگرد باکیفیت:

1. بررسی ظاهر، آج و وزن میلگرد
2. آزمایش‌های مکانیکی (کشش، خمش، ضربه)
3. آنالیز شیمیایی برای تعیین ترکیب فلز
4. کنترل گواهینامه و استاندارد میلگرد

📌 برای اطمینان از کیفیت، میلگرد را از برندهای معتبر و دارای استاندارد ملی تهیه کنید.

تولیدکنندگان میلگرد

در ایران، چندین کارخانه معتبر به تولید میلگرد با کیفیت بالا مشغول هستند. در ادامه به معرفی برخی از برترین تولیدکنندگان میلگرد در کشور می‌پردازیم:

کارخانه ذوب‌آهن اصفهان
به‌عنوان نخستین و بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد ساختمانی و ریل در ایران شناخته می‌شود. میلگردهای تولیدی این کارخانه به دلیل کیفیت بالا و مطابقت با استانداردهای ملی و بین‌المللی، مورد توجه بسیاری از سازندگان قرار گرفته است.

مجتمع فولاد روهینا دزفول
این مجتمع با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته، میلگردهایی با استحکام بالا و وزن سبک تولید می‌کند که در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی کاربرد گسترده‌ای دارند.

کارخانه فولاد ظفر بناب
این کارخانه در شمال غرب ایران واقع شده و به تولید انواع میلگرد، تیرآهن، نبشی و ناودانی مشغول است. میلگردهای تولیدی این کارخانه مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی و در گریدهای A2 و A3 تولید می‌شوند.

مجتمع فولاد خراسان (نیشابور)
این مجتمع به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان میلگرد در شرق کشور، محصولات با کیفیتی را در سایزها و گریدهای مختلف به بازار عرضه می‌کند.

کارخانه فولاد آناهیتا گیلان
این کارخانه در شمال کشور واقع شده و به تولید میلگردهای آجدار در سایزهای مختلف می‌پردازد که به دلیل کیفیت مناسب، در بازار مورد استقبال قرار گرفته است.

انتخاب بهترین میلگرد بستگی به نیاز پروژه، موقعیت جغرافیایی و مشخصات فنی مورد نظر دارد. با این حال، کارخانه‌هایی مانند ذوب‌آهن اصفهان و فولاد روهینا دزفول به دلیل کیفیت بالای محصولاتشان، همواره در صدر انتخاب‌های مهندسان و سازندگان قرار دارند.

markazeahan.com

اگر از میلگرد بی کیفیت در ساختمان استفاده شود چه مشکلاتی پیش می آید

استفاده از میلگرد بی‌کیفیت در ساختمان‌سازی

می‌تواند مشکلات جدی و خطرناکی ایجاد کند که در نهایت منجر به کاهش ایمنی و عمر مفید سازه می‌شود. در ادامه برخی از مهم‌ترین مشکلات و عواقب ناشی از استفاده از میلگرد نامرغوب را بررسی می‌کنیم:

1. کاهش استحکام و مقاومت ساختمان

میلگرد نقش اصلی در افزایش مقاومت کششی بتن دارد. اگر میلگرد کیفیت لازم را نداشته باشد:
🔹 بتن ترک می‌خورد و سازه نمی‌تواند بارهای سنگین را تحمل کند.
🔹 امکان فروپاشی ساختمان در برابر نیروهای دینامیکی (زلزله، باد، ضربه) افزایش می‌یابد.

2. افزایش خطر شکست سازه در زلزله

🔹 در مناطق زلزله‌خیز، ساختمان‌ها باید انعطاف‌پذیری بالایی داشته باشند.
🔹 میلگرد بی‌کیفیت ممکن است به سرعت دچار ترک و شکست شود.
🔹 در هنگام زلزله، بتن ترک برداشته و ساختمان به‌راحتی فرو می‌ریزد.

3. کاهش دوام و عمر مفید ساختمان

🔹 میلگردهای غیراستاندارد معمولاً دارای ترکیب شیمیایی نامناسب هستند.
🔹 این میلگردها به مرور زمان تحت تأثیر شرایط محیطی مثل رطوبت، دما و مواد شیمیایی دچار خوردگی و زنگ‌زدگی می‌شوند.
🔹 زنگ‌زدگی میلگرد باعث کاهش استحکام و افزایش ترک‌های سازه‌ای در بتن می‌شود.

4. کاهش چسبندگی میلگرد به بتن

🔹 میلگردهای نامرغوب ممکن است دارای آج‌های غیراستاندارد یا سطح صاف باشند.
🔹 چسبندگی ضعیف به بتن باعث لغزش میلگرد درون بتن و کاهش مقاومت کششی می‌شود.

5. افزایش هزینه‌های تعمیر و بازسازی

🔹 استفاده از میلگرد بی‌کیفیت ممکن است در کوتاه‌مدت هزینه‌های اولیه را کاهش دهد، اما در بلندمدت:
✅ ترک‌های بتن باید ترمیم شوند.
✅ بخش‌هایی از سازه که دچار خوردگی و ضعف شده‌اند باید مقاوم‌سازی شوند.
✅ در برخی موارد، کل ساختمان نیاز به بازسازی خواهد داشت.

6. خطر جانی و مالی برای ساکنان

🔹 ساختمان‌هایی که با میلگرد بی‌کیفیت ساخته می‌شوند، در برابر زلزله، باد و بارهای اضافی بسیار آسیب‌پذیرند.
🔹 احتمال ریزش و تخریب کامل ساختمان افزایش پیدا می‌کند، که می‌تواند جان ساکنان را به خطر بیندازد.
🔹 در پروژه‌های تجاری و صنعتی، خسارت مالی ناشی از فروپاشی سازه‌ها بسیار بالا خواهد بود.

7. عدم تأیید توسط مهندسان و سازمان‌های نظارتی

🔹 استفاده از میلگردهای غیراستاندارد ممکن است باعث رد شدن پروژه در بازرسی‌های مهندسی شود.
🔹 در نتیجه، ممکن است مجبور به تعویض میلگردها یا توقف ساخت‌وساز شوید که باعث افزایش هزینه و تأخیر در پروژه خواهد شد.

🔹 نتیجه‌گیری: استفاده از میلگرد باکیفیت، سرمایه‌گذاری در ایمنی و دوام ساختمان است

✅ برای جلوگیری از این مشکلات، باید میلگرد را از برندهای معتبر و مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی تهیه کنید.
✅ آزمایش‌های کششی، خمشی و ترکیب شیمیایی را قبل از استفاده بررسی کنید.
✅ در صورت مشاهده زنگ‌زدگی، ترک، یا تغییر شکل غیرطبیعی میلگرد، از استفاده آن خودداری کنید.

📌 هزینه پایین میلگرد بی‌کیفیت، در آینده چندین برابر هزینه تعمیرات و خسارات را به همراه خواهد داشت!

کیفیت میلگرد

کیفیت میلگرد و استانداردهای مربوط به آن توسط سازمان‌ها، مهندسان و نهادهای نظارتی مختلف بررسی می‌شود. این نظارت در مراحل تولید، آزمایش، خرید و اجرای ساختمان انجام می‌شود. در ادامه، به بررسی مسئولان و سازمان‌هایی که بر کیفیت میلگرد نظارت دارند می‌پردازیم:

1. سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (ISIRI)

🔹 مهم‌ترین مرجع تأیید کیفیت میلگرد در ایران، سازمان ملی استاندارد ایران (ISIRI) است.
🔹 این سازمان بر اساس استاندارد ISIRI 3132، مشخصات فنی میلگردهای ساختمانی را تعیین می‌کند.
🔹 کارخانه‌های تولیدکننده میلگرد برای دریافت گواهینامه استاندارد باید از این سازمان تأییدیه بگیرند.

2. آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت در کارخانه‌های تولید میلگرد

🔹 هر کارخانه معتبر تولید میلگرد باید یک آزمایشگاه کنترل کیفیت داشته باشد.
🔹 در این آزمایشگاه‌ها، آزمایش‌های مکانیکی و شیمیایی روی میلگرد انجام می‌شود:
✅ آزمایش کشش (بررسی استحکام و مقاومت)
✅ آزمایش خمش و انعطاف‌پذیری
✅ آنالیز ترکیب شیمیایی میلگرد
✅ بررسی مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی
🔹 در صورتی که میلگرد تولیدی با استانداردهای تعریف‌شده مطابقت نداشته باشد، مجوز فروش دریافت نمی‌کند.

3. مهندسان ناظر ساختمان و دفاتر کنترل ساختمان

🔹 در زمان اجرای پروژه‌های ساختمانی، مهندسان ناظر (دارای پروانه از سازمان نظام مهندسی) موظف‌اند کیفیت مصالح را بررسی کنند.
🔹 وظایف مهندسان ناظر در مورد میلگرد:
✅ بررسی گواهینامه استاندارد میلگرد از کارخانه تولیدکننده
✅ کنترل وزن، ابعاد و آج‌های میلگرد مطابق استاندارد
✅ بررسی عدم زنگ‌زدگی و خوردگی میلگرد در محل پروژه
✅ نظارت بر روش اجرای میلگردها در بتن برای جلوگیری از ضعف در سازه

4. سازمان نظام مهندسی ساختمان

🔹 این سازمان مسئول تدوین ضوابط و مقررات ساخت‌وساز در ایران است.
🔹 نظارت بر نحوه استفاده از میلگرد در پروژه‌ها و کنترل کیفیت آن بر عهده نظام مهندسی است.
🔹 اگر در یک پروژه از میلگرد بی‌کیفیت استفاده شود، نظام مهندسی می‌تواند مجوز ساخت را لغو کند یا دستور اصلاح و جایگزینی میلگرد را صادر کند.

5. شهرداری و کمیته‌های نظارتی ساختمان

🔹 شهرداری برای صدور پایان کار ساختمان، کیفیت سازه را بررسی می‌کند.
🔹 در صورتی که میلگردهای استفاده‌شده استاندارد نباشند، ممکن است مجوز پایان کار صادر نشود.

6. سازمان‌های بین‌المللی و آزمایشگاه‌های مستقل

🔹 برخی از پروژه‌های بزرگ و صنعتی، نیاز به تأیید کیفیت میلگرد از مراجع بین‌المللی دارند، مانند:
✅ ASTM (استاندارد آمریکا)
✅ DIN (استاندارد آلمان)
✅ ISO (سازمان بین‌المللی استاندارد)
🔹 در این موارد، ممکن است از آزمایشگاه‌های مستقل برای بررسی کیفیت میلگرد استفاده شود.

✅ کنترل کیفیت میلگرد در چندین مرحله انجام می‌شود:
1️⃣ در کارخانه تولیدکننده توسط آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت
2️⃣ توسط سازمان استاندارد ایران (ISIRI) برای دریافت مجوز استاندارد
3️⃣ در محل پروژه توسط مهندسان ناظر و نظام مهندسی ساختمان
4️⃣ در مراحل صدور مجوز پایان کار توسط شهرداری و نهادهای نظارتی

📌 نتیجه:
🔹 استفاده از میلگرد بدون استاندارد و تأییدیه مهندسی غیرقانونی است و باعث رد شدن پروژه می‌شود.
🔹 برای جلوگیری از مشکلات سازه‌ای، همیشه باید از میلگردهای تأییدشده توسط سازمان استاندارد و آزمایشگاه‌های معتبر استفاده کرد.